پهنه‌بندی کیفی تولید زعفران با استفاده از روش زمین‌آمار (مطالعه موردی: استان‌های خراسان رضوی و جنوبی)

زعفران علاوه بر مزیت اقتصادی‌تر نسبت به سایر محصولات، نقش قابل توجه‌ای در اشتغال و همچنین مدیریت منابع آب مناطق خشک و نیمه‌خشک دارد. از طرفی علاوه بر کمیت، نگاه ویژه به کیفیت، می‌تواند منجر به ارزآوری بیشتر آن گردد. به‌منظور پهنه‌بندی کیفی تولید زعفران در سطح استان‌های خراسان رضوی و جنوبی با استفاده از روش زمین‌آمار، بررسی اجزای اصلی کیفیت زعفران شامل کروسین، پیکروکروسین و سافرانال با استفاده از روش طیف نورسنجی فرابنفش–مرئی و استاندارد ISO/TS 36322 با نمونه-گیری در سطح 14 مرکز عمده تولید زعفران شامل صفی‌آباد، شهن‌آباد، چخماق و آبرود تربت‌حیدریه، قاینات، کاشمر، بردسکن، تربت‌جام، فیض‌آباد، سبزوار، سرایان، نیشابور و بیرجند در پاییز سال 1394 انجام گرفت. نتایج نشان داد که روش‌های زمین‌آمار با دقت خوبی میزان کروسین، پیکروکروسین و سافرانال را تخمین زده، ضمن آنکه، در روش کوکریجینگ، پیکروکروسین بهترین متغیر کمکی در تعیین مقدار کروسین و سافرانال و کروسین نیز بهترین متغیر کمکی در تخمین میزان پیکروکروسین به‌دست آمد. در تخمین میزان کروسین، پیکروکروسین و سافرانال به‌ترتیب مدل‌های گوسین، خطی و نمایی بهترین مدل‌های برازشی بودند. نتایج نشان داد که اکثر مناطق استان‌های خراسان رضوی و جنوبی، دارای کروسینی با کیفیت تقریباً یکسان و پایین،کیفیت پیکروکروسین متفاوت و پایین و کیفیت سافرانال متفاوت و متوسطی می‌باشند، از نظر پیکروکروسین، نواحی جنوب و جنوب‌شرقی و از نظر سافرانال نیز نواحی شمال-شرقی و جنوب‌شرقی منطقه (استان‌‌های خراسان رضوی وجنوبی) دارای کیفیت بهتری می‌باشند. نتیجه کلی این تحقیق حاکی از مناسب بودن روش‌های زمین‌آماری در درون‌یابی، پهنه‌بندی و تعیین مناطق مستعد کشت زعفران به لحاظ کیفی می‌باشد.